Railvervoer

De RETM beschikte over de onderstaande series aanhangrijtuigen;

Series 201-208, 209-210 / 291-300
De aanhangwagenserie 201-208 is gebouwd op basis van de RTM paardentramrijtuigen 174-179 waarbij de 206 en 207 respectievelijk de paardentramrijtuigen 188 en 189 waren.
Oorspronkelijk waren deze uit België afkomstige rijtuigen door de RTM in 1897 in gebruik genomen.
De 2-assige open rijtuigen waren aan weerszijden voorzien van treeplanken en twee balkons. Binnen de balkons konden de drie dwarsbanken afhankelijk van de rijrichting worden omgeklapt.

Aanhangrijtuig 208 van lijn 1 op het Van Hogendorpsplein.

Aanhangrijtuig 208 van lijn 1 op het Van Hogendorpsplein.

Met de komst van de nieuwe serie motorrijtuigen 177-201 zijn de aanhangwagens vernummerd in 291-300. De beide aanhangrijtuigen 209-210 zijn in de eigen werkplaatsen van de RETM vervaardigd.
De wagens waren 6030 mm lang en hadden een radstand van 1500 mm. Met een gewicht van 2,9 ton boden zij plaats aan 19 zittende en 15 staande passagiers. Na de indienststelling/overname van de RTM in 1905 hebben zij na de vernummering in 1920 nog dienst gedaan tot 1931.

Het vernummerde aanhangrijtuig 291 op de Crooswijkseweg kruising Pijperstraat, ca. 1920

Het vernummerde aanhangrijtuig 291 op de Crooswijkseweg kruising Pijperstraat, ca. 1920 (verzameling Casper v.d. Werf)

Net als bij de motorrijtuigen werd ook hier de kleurstelling gevolgd van het aanvankelijke donkerblauw naar het crème in de periode 1912-1915.

Voor foto’s van de serie 201-208 klik hier.
Voor foto’s van de serie 209-210 klik hier.
Voor foto’s van de serie 291-300 klik hier.

nummerleverancierlengteradstandgewichtzitplaatsenstaanplaatsenafleveringin dienstbijzonderheden
201603015002,9191519051905Afkomstig van de RTM, ex paardentram 174, in 1920 omgenummerd in 291
202603015002,9191519051905Afkomstig van de RTM, ex paardentram 175, in 1920 omgenummerd in 292
203603015002,9191519051905Afkomstig van de RTM, ex paardentram 176, in 1920 omgenummerd in 293
204603015002,9191519051905Afkomstig van de RTM, ex paardentram 177, in 1920 omgenummerd in 294
205603015002,9191519051905Afkomstig van de RTM, ex paardentram 178, in 1920 omgenummerd in 295
206Allan603015002,9191519051905Afkomstig van de RTM, ex paardentram 188, in 1920 omgenummerd in 296
207Allan603015002,9191519051905Afkomstig van de RTM, ex paardentram 189, in 1920 omgenummerd in 297
208603015002,9191519051905Afkomstig van de RTM, ex paardentram 179, in 1920 omgenummerd in 298
209RETM603015002,9191519051905Eigen werkplaats RETM, in 1920 omgenummerd in 299
210RETM603015002,9191519051905Eigen werkplaats RETM, in 1920 omgenummerd in 300

nummerleverancierlengteradstandgewichtzitplaatsenstaanplaatsenin dienstbijzonderheden
291603015002,919151920ex 201, in 1927 over naar RET
292603015002,919151920ex 202, in 1927 over naar RET
293603015002,919151920ex 203, in 1927 over naar RET
294603015002,919151920ex 204, in 1927 over naar RET
295603015002,919151920ex 205, in 1927 over naar RET
296Allan603015002,919151920ex 206, in 1927 over naar RET
297Allan603015002,919151920ex 207, in 1927 over naar RET
298603015002,919151920ex 208, in 1927 over naar RET
299RETM603015002,919151920ex 209, in 1927 over naar RET
300RETM603015002,919151920ex 210, in 1927 over naar RET

Serie 211-240, 261-290
De tweede serie aanhangrijtuigen was een nieuwe serie die, geleverd door het Belgische Ragheno in 1907 in dienst werd gesteld. Met een lengte van 7850 mm en een radstand van 1800 mm waren zij duidelijk groter dan de oude paardentramrijtuigen en boden dan ook plaats aan 26 zittende en 15 staande passagiers. De open rijtuigen met een gewicht van 4,1 ton waren ook met dwarsbanken uitgerust waarvan de leuning bij het wisselen van de rijrichting kon worden omgeklapt. Met de balkonschermen leken zij erg op de eerste serie motorrijtuigen 1-20.

Aanhangrijtuig 240 op de Oosterkade, 1918

Aanhangrijtuig 240 op de Oosterkade, 1918

In 1920 werd ook deze serie omgenummerd naar 261-290.
Evenals bij de eerste serie aanhangrijtuigen werd ook hier de kleurstelling gevolgd van het aanvankelijke donkerblauw naar het crème in de periode 1912-1915.

Voor foto’s van de serie 211-240 klik hier
Voor foto’s van de serie 261-290 klik hier

nummerleverancierlengteradstandgewichtzitplaatsenstaanplaatsenafleveringin dienstbijzonderheden
211Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 261
212Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 262
213Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 263
214Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 264
215Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 265
216Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 266
217Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 267
218Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 268
219Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 269
220Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 270
221Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 271
222Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 272
223Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 273
224Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 274
225Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 275
226Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 276
227Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 277
228Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 278
229Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 279
230Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 280
231Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 281
232Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 282
233Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 283
234Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 284
235Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 285
236Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 286
237Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 287
238Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 288
239Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 289
240Ragheno785018004,1261519071907in 1920 omgenummerd in 290
nummerleverancierlengteradstandgewichtzitplaatsenstaanplaatsenafleveringin dienstbijzonderheden
261Ragheno785018004,1261519071920Ex 211; in 1927 over naar RET
262Ragheno785018004,1261519071920Ex 212; in 1927 over naar RET
263Ragheno785018004,1261519071920Ex 213: in 1927 over naar RET
264Ragheno785018004,1261519071920Ex 214; in 1927 over naar RET
265Ragheno785018004,1261519071920Ex 215; in 1927 over naar RET
266Ragheno785018004,1261519071920Ex 216; in 1927 over naar RET
267Ragheno785018004,1261519071920Ex 217; in 1927 over naar RET
268Ragheno785018004,1261519071920Ex 218; in 1927 over naar RET
269Ragheno785018004,1261519071907Ex 219; in 1927 over naar RET
270Ragheno785018004,1261519071920Ex 220; in 1927 over naar RET
271Ragheno785018004,1261519071920Ex 221; in 1927 over naar RET
272Ragheno785018004,1261519071920Ex 222; in 1927 over naar RET
273Ragheno785018004,1261519071920Ex 223; in 1927 over naar RET
274Ragheno785018004,1261519071920Ex 224; in 1927 over naar RET
275Ragheno785018004,1261519071920Ex 225; in 1927 over naar RET
276Ragheno785018004,1261519071920Ex 226; in 1927 over naar RET
277Ragheno785018004,1261519071920Ex 227; in 1927 over naar RET
278Ragheno785018004,1261519071920Ex 228; in 1927 over naar RET
279Ragheno785018004,1261519071920Ex 229; in 1927 over naar RET
280Ragheno785018004,1261519071920Ex 230; in 1927 over naar RET
281Ragheno785018004,1261519071920Ex 231; in 1927 over naar RET
282Ragheno785018004,1261519071920Ex 232; in 1927 over naar RET
283Ragheno785018004,1261519071920Ex 233; in 1927 over naar RET
284Ragheno785018004,1261519071920Ex 234; in 1927 over naar RET
285Ragheno785018004,1261519071920Ex 235; in 1927 over naar RET
286Ragheno785018004,1261519071920Ex 236; in 1927 over naar RET
287Ragheno785018004,1261519071920Ex 237; in 1927 over naar RET
288Ragheno785018004,1261519071920Ex 238; in 1927 over naar RET
289Ragheno785018004,1261519071920Ex 239; in 1927 over naar RET
290Ragheno785018004,1261519071920Ex 240; in 1927 over naar RET

Serie 301-350
De herkomst van deze serie van de RTM afkomstige gesloten paardentramrijtuigen, tot RETM aanhangrijtuigen is niet geheel bekend. Binnen de nummering is sprake van de volgende ombouw:
301 (ex-3), 302 (ex-96), 303 (ex-4), 304 (ex-11), 305 (ex-5), 306 (ex-12), 307 (ex-13), 308 (ex-1), 309 (ex-2), 310 (ex-14), 311 (ex-19), 312 (ex-16), 313 (ex-17), 314 (ex stoomtram 8), 315 (ex stoomtram 60), 316 (ex-18), 317 (ex-21), 318 (ex-97), 319-320 onbekend, 321 (ex-159), 322 onbekend, 323 (ex-160), 324-328 onbekend, 329 (ex-98), 330 onbekend, 331 (ex-99), 332-344 onbekend, 345 (ex-23), 346 (ex-24), 347 (ex-61), 348 (ex-7), 349 (ex-102), 350 (ex-9).

Aanhangrijtuig 345 op de inmiddels gedempte Schiedamsesingel, 8-1930, rechts is warenhuis De Bijenkorf in aanbouw.

Aanhangrijtuig 345 op de inmiddels gedempte Schiedamsesingel, 8-1930, rechts is warenhuis De Bijenkorf in aanbouw.

De verbouwing werd tussen 1905 en 1907 voltooid en net als de trekkende motorrijtuigen werden zij aanvankelijk blauw en vanaf 1911 ook crème geschilderd. De lengte bedroeg 5960 mm en de radstand 1700 mm. De aanhangrijtuigen boden plaats aan 14 zittende en 15 staande passagiers. Alleen de laatste vijf rijtuigen uit de serie (345-350) hadden ruimte voor 2 zittende passagiers extra.
Het gewicht bedroeg 3,4 ton.
De overgang naar de RET heeft deze serie ook meegemaakt, zij het dat de crème kleur gehandhaafd bleef. Van de serie werden de 302-310, 313-315, 317, 318, 323, 324, 326-330, 335, 337-342, 344, 348 en 350 rond 1930 vernummerd door er 1000 aan toe te voegen. Op een vijftal wagens na werden de wagens in 1931 uit dienst genomen en afgevoerd.

Voor foto’s van de serie 301-350 klik hier.

nummerlengteradstandgewichtzitplaatsenstaanplaatsenin dienstbijzonderheden
301596017003,414151906ex RTM paardentram 3, in 1927 over naar RET
302596017003,414151906ex RTM paardentram 96 (vierruiter), later vernummerd in 345
302596017003,414151906ex 345, in 1927 over naar RET
303596017003,414151906ex RTM paardentram 4, in 1927 over naar RET
304596017003,414151906ex RTM paardentram 11, in 1927 over naar RET
305596017003,414151906ex RTM paardentram 5, in 1927 over naar RET
306596017003,414151906ex RTM paardentram 12, in 1927 over naar RET
307596017003,414151906ex RTM paardentram 13, in 1927 over naar RET
308596017003,414151906ex RTM paardentram 1, in 1927 over naar RET
309596017003,414151906ex RTM paardentram 2, in 1927 over naar RET
310596017003,414151906ex RTM paardentram 14, in 1927 over naar RET
311596017003,414151906ex RTM paardentram 19, in 1927 over naar RET
312596017003,414151906ex RTM paardentram 16, in 1927 over naar RET
313596017003,414151906ex RTM paardentram 17, in 1927 over naar RET
314596017003,414151906ex RTM stoomtram 8, in 1927 over naar RET
315596017003,414151906/1907ex RTM stoomtram 60, in 1927 over naar RET
316596017003,414151906/1907ex RTM paardentram 18, in 1927 over naar RET
317596017003,414151906/1907ex RTM paardentram 21, in 1927 over naar RET
318596017003,414151906/1907ex RTM paardentram 97 (vierruiter), later vernummerd in 346
318596017003,414151906/1907ex 346, in 1927 over naar RET
319596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
320596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
321596017003,414151906/1907ex RTM paardentram 159, in 1927 over naar RET
322596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
323596017003,414151906/1907ex RTM paardentram 160, in 1927 over naar RET
324596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
325596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
326596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
327596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
328596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
329596017003,414151906/1907ex RTM paardentram 98 (vierruiter), later vernummerd in 348
329596017003,414151906/1907ex 348, in 1927 over naar RET
330596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
331596017003,414151906/1907ex RTM paardentram 99 (vierruiter), later vernummerd in 350
331596017003,414151906/1907ex 350, in 1927 over naar RET
332596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
333596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
334596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
335596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
336596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
337596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
338596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
339596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
340596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
341596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
342596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
343596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
344596017003,414151906/1907ex RTM paardentram, in 1927 over naar RET
345596017003,416151906/1907ex RTM paardentram 23 , later vernummerd in 302
345596017003,416151906/1907ex 302 (vierruiter), in 1927 over naar RET
346596017003,416151906/1907ex RTM paardentram 24 later vernummerd in 318
346596017003,416151906/1907ex 318 (vierruiter), in 1927 over naar RET
347596017003,416151906/1907ex RTM paardentram 61 (vierruiter), in 1927 over naar RET
348596017003,416151906/1907ex RTM paardentram 7, later vernummerd in 329
348596017003,416151906/1907ex 329 (vierruiter), in 1927 over naar RET
349596017003,416151906/1907ex RTM paardentram 102 (vierruiter), in 1927 over naar RET
350596017003,416151906/1907ex RTM paardentram 9 , later vernummerd in 331
350596017003,416151906/1907ex 331 (vierruiter), in 1927 over naar RET

Serie 351-360
In 1911 werd een nieuwe bestelling gedaan bij Allan voor twee aanhangrijtuigen van een aanzienlijk groter formaat. Een lengte van 9500 mm en een radstand van 2500 mm, wat een totaal gewicht van 7,8 ton opleverde. Ruimte voor 18 zittende en 24 staande passagiers. De twee rijtuigen, 351 en 352  voldeden goed en er werden in 1912 gevolgd door nog 6 stuks. De gesloten semi-convertibles (de drie grote ruiten konden slechts gedeeltelijk omlaag) kregen in 1918 drie in plaats van één ventilatieraam. In 1926 werden ook deze vervangen door klapramen terwijl ook de grote ramen nu geheel geopend konden worden. Het probleem van trillingen bij het rijden werd opgelost door de wagens van een onderstel te voorzien met veren.

Aanhangrijtuig 352 bij de aflevering door Allan in 1911

Aanhangrijtuig 352 bij de aflevering door Allan in 1911

De bij aflevering in de crème kleur gestoken rijtuigen werden bij de overgang naar de RET van de nieuwe kleur voorzien en in 1938 vernummerd door er 1000 bij op te tellen. In de periode 1943-1960 werden zij afgevoerd.

Voor foto’s van de serie 351-360 klik hier.

nummerleverancierlengteradstandgewichtzitplaatsenstaanplaatsenin dienstbijzonderheden
351Allan950025007,818241911voorzien van een versierd plafond, in 1927 over naar de RET
352Allan950025007,818241911voorzien van een versierd plafond, in 1927 over naar de RET
353Allan950025007,818241912in 1927 over naar de RET
354Allan950025007,818241912in 1927 over naar de RET
355Allan950025007,818241912in 1927 over naar de RET
356Allan950025007,818241912in 1927 over naar de RET
357Allan950025007,818241912in 1927 over naar de RET
358Allan950025007,818241912in 1927 over naar de RET
359Allan950025007,818241912in 1927 over naar de RET
360Allan950025007,818241912in 1927 over naar de RET

Serie 361-366, 367-386, 387-406
In 1915 worden weer nieuwe aanhangrijtuigen bij de RETM afgeleverd. De eerste vijf exemplaren 361-366 door een voor de RETM onbekende leverancier Weyer, voluit Waggonfabrik Düsseldorfer Eisenbahnbedarf vorm. Carl Weyer & Co. De serie 367-386 van Allan volgt in 1917-1918 die in 1921 eveneens de serie 367-406 afleverde. Grotendeels aan elkaar gelijk werden deze aanhangrijtuigen met 4 grote ramen die geheel konden worden geopend als convertibles betiteld.  De door Weyer afgeleverde exemplaren waren met 9300 mm iets langer dan de andere die een lengte van 9210 mm hadden. De radstand was met 5200 mm gelijk net als het gewicht van 7,2 ton en voor de passagiers waren 18 zit- en 24 staanplaatsen beschikbaar. Overigens verzorgde de RETM zelf het koperwerk vóór de passagiers op lijn 5 met deze vierruiters kennis konden maken. De rijtuigen 371-380 en 387-406 werden met balkondeuren afgeleverd, de overige rijtuigen werden daar door de RETM zelf van voorzien.
In 1930 werden de rijtuigen door de RET verbouwd en van de okergele kleur voorzien en in 1937 vernummerd in 1461-1406. De afvoer vond plaats in de periode 1946-1960.

Voor foto’s van de serie 361-366 klik hier.
Voor foto’s van de serie 367-386 klik hier.
Voor foto’s van de serie 387-406 klik hier.

Aanhangrijtuig 372, lijn 9, op de net schoongemaakte Koninginnebrug, ca. 1930

Aanhangrijtuig 372, lijn 9, op de net schoongemaakte Koninginnebrug, ca. 1930

nummerleverancierlengteradstandgewichtzitplaatsenstaanplaatsenin dienstbijzonderheden
361Weijer930025007,218241915In 1927 over naar RET
362Weijer930025007,218241915In 1927 over naar RET
363Weijer930025007,218241915In 1927 over naar RET
364Weijer930025007,218241915In 1927 over naar RET
365Weijer930025007,218241915In 1927 over naar RET
366Weijer930025007,218241915In 1927 over naar RET
nummerleverancierlengteradstandgewichtzitplaatsenstaanplaatsenin dienstbijzonderheden
367Allan921025007,218241917/1918in 1923 alsnog voorzien van balkondeuren; in 1927 over naar de RET
368Allan921025007,218241917/1918in 1923 alsnog voorzien van balkondeuren; in 1927 over naar de RET
369Allan921025007,218241917/1918in 1923 alsnog voorzien van balkondeuren; in 1927 over naar de RET
370Allan921025007,218241917/1918in 1923 alsnog voorzien van balkondeuren; in 1927 over naar de RET
371Allan921025007,218241917/1918afgeleverd met balkondeuren; in 1927 over naar de RET
372Allan921025007,218241917/1918afgeleverd met balkondeuren; in 1927 over naar de RET
373Allan921025007,218241917/1918afgeleverd met balkondeuren; in 1927 over naar de RET
374Allan921025007,218241917/1918afgeleverd met balkondeuren; in 1927 over naar de RET
375Allan921025007,218241917/1918afgeleverd met balkondeuren; in 1927 over naar de RET
376Allan921025007,218241917/1918afgeleverd met balkondeuren; in 1927 over naar de RET
377Allan921025007,218241917/1918afgeleverd met balkondeuren; in 1927 over naar de RET
378Allan921025007,218241917/1918afgeleverd met balkondeuren; in 1927 over naar de RET
379Allan921025007,218241917/1918afgeleverd met balkondeuren; in 1927 over naar de RET
380Allan921025007,218241917/1918afgeleverd met balkondeuren; in 1927 over naar de RET
381Allan921025007,218241917/1918in 1923 alsnog voorzien van balkondeuren; in 1927 over naar de RET
382Allan921025007,218241917/1918in 1923 alsnog voorzien van balkondeuren; in 1927 over naar de RET
383Allan921025007,218241917/1918in 1923 alsnog voorzien van balkondeuren; in 1927 over naar de RET
384Allan921025007,218241917/1918in 1923 alsnog voorzien van balkondeuren; in 1927 over naar de RET
385Allan921025007,218241917/1918in 1923 alsnog voorzien van balkondeuren; in 1927 over naar de RET
386Allan921025007,218241917/1918in 1923 alsnog voorzien van balkondeuren; in 1927 over naar de RET
nummerleverancierlengteradstandgewichtzitplaatsenstaanplaatsenin dienstbijzonderheden
387Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
388Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
389Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
390Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
391Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
392Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
393Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
394Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
395Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
396Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
397Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
398Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
399Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
400Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
401Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
402Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
403Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
404Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
405Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET
406Allan921025007,218241921afgeleverd met balkondeuren, in 1927 over naar RET