Een houten schaalmodel 1:18 van het ss Nieuw Amsterdam is door personeel van de RET vervaardigd in de Centrale Werkplaats aan de Isaäc Hubertstraat. Dit ter gelegenheid van het 40-jarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina. Samen met andere museumrijtuigen heeft deze boottram gereden in de feestweek die daarvoor in de eerste week van september is georganiseerd van woensdag 31 augustus tot en met dinsdag 6 september 1938.
Voor de bestuurder was een bedieningsplek aan de voorzijde gebouwd terwijl voor een elektricien, die ook als conducteur dienst moest doen, een staanplaats aan de achterzijde was gecreëerd. Binnen in het schip was plek voor een medewerker die de mechanische muziek verzorgde. In een later stadium werd daarvoor ook nog een luidspreker gemonteerd voor het eerste draaistel aan de linkerzijde. Een oud model stroomafnemer was op de 2e schoorsteen geplaatst. Deze kon echter niet draaien waardoor niet van kopeindpunten gebruik gemaakt mocht worden. Voor brandbestrijding waren bij de bestuurder een schuimblusapparaat en bij de conducteur twee kleine blusapparaten gemonteerd. Roken was geheel verboden. Signalen werden door de conducteur met een signaalhoorn gegeven. ‘s-Avonds reed de boottram met verlichting rond.
In 1946 is de boottram aan Den Haag uitgeleend en heeft verscheidene rondritten door de Hofstad gemaakt ten behoeve van een hulpactie voor Zeeland. Zeeland had hulp nodig om de inundatie van Walcheren aan het eind van de tweede wereldoorlog ongedaan te maken. De Nieuw Amsterdam reed daartoe rond met het provinciewapen van Zeeland aan de zijkant bevestigd.
In 1948 heeft de boottram ook rondgereden tijdens de feestweek van dinsdag 31 augustus tot en met maandag 6 september 1948, ditmaal ter gelegenheid van het 50-jarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina. Hier zijn helaas geen foto’s van bekend. Op 13 november 1948 heeft de boottram door Rotterdam gereden ter gelegenheid van een collecte voor oorlogshelden.
In 1951 is het model verkocht aan de Holland Amerika Lijn welke het op een groot aantal tentoonstellingen en evenementen heeft ingezet. Uiteindelijk is het definitief in de Verenigde Staten gebleven en samen met de door de HAL vervaardigde modellen van het ss Rotterdam en het ss Statendam eind jaren zeventig (voor zover bekend) gesloopt.
Onderstaand een verhaal uit de archieven van de Holland Amerikalijn (1958) over de aankoop van het model en de verdere belevenissen. (eerder gepubliceerd in het RoMeO Magazine 2022-1).
“Toen in 1937 de bouw van de Nieuw Amsterdam bij de Rotterdamse Droogdok Maatschappij (RDM) een aanvang nam, kwam bij de chefs en personeel van de Rotterdamse Elektrische Tram (RET) het plan om een schaalmodel op een chassis van een motorwagen te bouwen, om daarmee over de diverse trambanen in de stad te rijden als uiting van dankbaarheid en trots van de Rotterdamse bevolking over de bouw van dit nieuwe, machtige Rotterdamse vlaggenschip. Dit plan werd uitgevoerd en menigmaal, meestal op feestdagen, of als daarvoor uit een oogpunt van liefdadigheid aanleiding toe bestond, werd het prachtige model dat tevens van een muziekinstallatie was voorzien, uit de remise gehaald en ging het vrolijk gepavoiseerd kriskras door de stad. Hierbij dwong het de bewondering af van de inwoners van Rotterdam, die zich opnieuw verheugden in de aanblik van dit trotse schip.
Jammer dat het schaalmodel in 1948 in verband met slijtage en ook wegens plaatsgebrek bij de RET moest verdwijnen. De RET zocht er een koper voor en toevalligerwijze kwam dit de directie van de HAL ter ore. Het model werd zonder chassis en motor overgenomen [in het jaarverslag 1951 van de RET staat dat de verkoop in dat jaar heeft plaatsgevonden]. In eigen beheer werd een grondige reparatiebeurt uitgevoerd. Foutjes, welke aan het model kleefden doordat destijds niet over voldoende goede tekeningen werd beschikt, werden voor zover doenlijk weggewerkt. Het model kreeg o.a. een paar nieuwe schoorstenen en werd opnieuw goed in de verf gezet. Het was gereed voor een tweede leven, waarin het zou worden ingezet voor de reclame en “goodwill” van de HAL. Thans, na een nieuwe periode van 10 jaar, mag worden vastgesteld dat het in zijn nieuwe functie volkomen aan zijn doel heeft beantwoord. Voor de te verwachten transporten werd een solide, machtige container van hout gebouwd, welke ruim 6000 kilo woog.
Primeur
Mexico-City kreeg de primeur in 1952 ter gelegenheid van een internationale tentoonstelling. Het transport van Vera Cruz, de haven van aankomst, naar Mexico-City en de opbouw op het tentoonstellingsterrein aldaar werd opgedragen aan Tentoonstellingsopbouw De Vier uit Amsterdam. Deze onderneming zou later zo’n belangrijke rol spelen bij de bouw van onze andere grote en kleinere scheepsmodellen, in het bijzonder die van het ss Statendam en het ss Rotterdam beiden eveneens schaal 1:20 [Volgens de RET was het model van de Nieuw Amsterdam schaal 1 :18].
Na Mexico-City volgde in 1953 Bazel, toen daar besprekingen werden gehouden tussen Rotterdamse en Zwitserse verkeersdeskundigen. Aansluitend vond transport plaats naar Neuchâtel, Almelo en in 1954 naar San Francisco ter gelegenheid van de Sport & Boat show. Hierna werd het reuzenmodel op een platte wagen gezet en rondgereden langs diverse steden in de V.S.; op deze rondreis kwam het zelfs tot Chicago.
Intussen was het model zeventien jaar oud geworden. Het had door de vele transporten, maar ook vooral door ongunstige weersomstandigheden danig geleden dat een nieuwe opknapbeurt hard nodig was. Eenmaal weer thuis in Rotterdam werd het spoedig weer zo opgeknapt dat het voor tentoonstellingen zonder al te veel ingrijpend transport nog geschikt was en vond – alsof met pensioen – een rustige plaats in het midden van onze debarkatieloods. Toch hebben wij het gevoel dat zijn rol nog niet is uitgespeeld. Eens hopen we de gelegenheid te hebben het opnieuw, en
dan misschien voor de laatste maal, van stal te halen om het tezamen met de twee andere reuzen modellen van ss Statendam en ss Rotterdam, den volke te tonen bij één of andere nationale of internationale gebeurtenis. Want drie van dergelijke reuzen modellen bij elkaar, dat moet
toch wel heel spectaculair en heel bijzonder zijn… en dat is wat wij in onze publiciteit moeten nastreven.”
